Γράφει η Κρινούλα-Μήνα Κακλιά

Φυσικοθεραπεύτρια NDT

Ειδικευθείσα στη Νευροεξελικτική Αγωγή (Μέθοδος Bobath)

σε πρόωρα νεογνά, βρέφη και παιδιά

Το ραιβόκρανο στα λατινικά σημαίνει ‘’στριμμένος λαιμός΄΄ και ορίστηκε για πρώτη φορά από τον Tubby το 1912 ως  «Μια παραμόρφωση, είτε συγγενής είτε επίκτητη, που χαρακτηρίζεται από πλευρική κάμψη της κεφαλής προς τον ώμο, με στροφή του λαιμού και παρέκκλιση του προσώπου ». Σε βρέφη με ραιβόκρανο, το κεφάλι συνήθως γέρνει προς την πλευρά του προσβεβλημένου μυός και περιστρέφεται προς την αντίθετη πλευρά. Σε πολλές περιπτώσεις, μία μάζα ή όγκος μπορεί να ψηλαφηθεί στον προσβεβλημένο μυ. Μπορεί επίσης, να υπάρχει ασυμμετρία του κρανίου και του προσώπου ή πλαγιοκεφαλία.

Διακρίνεται σε τρεις κατηγορίες με βάση τη χρονική περίοδο στην οποία εμφανίζεται:

α) συγγενές μυϊκό ραιβόκρανο

β) επίκτητο ραιβόκρανο

γ) οξύ ραιβόκρανο

Το συγγενές μυϊκό ραιβόκρανο είναι η μυοσκελετική παραμόρφωση που προκαλείται κατά τον τοκετό και παρατηρείται είτε άμεσα στα νεογνά είτε κατά την παιδική ηλικία.

Το επίκτητο ραιβόκρανο, αφορά μεγαλύτερες ηλικίες και σχετίζεται με παθήσεις της αυχενικής μοίρας, στραβισμό και χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις της αυχενικής μοίρας.

Τέλος, το οξύ ραιβόκρανο οφείλεται σε κάκωση της αυχενικής μοίρας ή σε οξεία φλεγμονή της περιοχής του αυχένα.

Ο Macdonald και οι Cheng et al (2000) διαίρεσαν περαιτέρω το Συγγενές Μυϊκό Ραιβόκρανο ανάλογα με την παρουσία του σε τρεις κατηγορίες:

• στην ομάδα με καθορισμένη κλινική παρουσία ψηλαφητού «όγκου» στο στερνοκλειδομαστοειδή μυ
• στην ομάδα με μυϊκό ραιβόκρανο χωρίς ψηλαφητό ή ορατό όγκο αλλά με κλινική εικόνα πάχυνσης ή σφιγμένου στερνοκλειδομαστοειδούς μυός στην πληγείσα πλευρά, και
• στην ομάδα με ραιβόκρανο θέσης ,όπου δεν υπάρχει παρουσία όγκου, περιορισμός στο εύρος κίνησης ή βράχυνση του μυός.

 Επιδημιολογία

 Το Συγγενές Μυϊκό Ραιβόκρανο είναι η τρίτη πιο συνηθισμένη μυοσκελετική ανωμαλία στα βρέφη μαζί με τη συγγενή δυσπλασία του ισχίου και τη ραιβοϊπποποδία. Η συχνότητα αναφοράς είναι 0,4% έως 2,0%  αν και πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι και μεγαλύτερο. Η συχνότητα εμφάνισης του Συγγενούς Μυϊκού Ραιβόκρανου στα βρέφη είναι 1 στις 300 γεννήσεις.

Οι περισσότερες έρευνες που έχουν γίνει πάνω στην πάθηση αυτή, δείχνουν ότι το ραιβόκρανο εμφανίζεται πιο συχνά στη δεξιά πλευρά, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι η φλεβική πίεση στη δεξιά πλευρά είναι πιο αυξημένη από ότι στην αριστερή. Επίσης, τα έμβρυα που βρίσκονται σε λανθασμένη στάση μέσα στη μήτρα (με τα πόδια προς τα κάτω) τείνουν να εμφανίζουν ραιβόκρανο δεξιά. Όσον αφορά τον παράγοντα του φύλου, τα αγόρια φαίνεται να έχουν περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης της πάθησης με αναλογία 3:2 ως προς τα κορίτσια.

Κλινική Εικόνα

  Στην Εικόνα το βρέφος παρουσιάζει Συγγενές Μυϊκό Ραιβόκρανο στη δεξιά πλευρά

Το Συγγενές Μυϊκό Ραιβόκρανο είναι αποτέλεσμα του βραχυμένου στερνοκλειδομαστοειδoύς μυός και ανιχνεύεται στη γέννηση ή λίγο μετά τη γέννηση.  Η κλινική εικόνα της πάθησης είναι χαρακτηριστική με πλάγια κάμψη της κεφαλής σύστοιχα της πλευράς του βραχυμένου στερνοκλειδομαστοειδή και στροφή κεφαλής προς την αντίθετη πλευρά. Παρατηρείται επίσης σκλήρυνση κατά μήκος του στερνοκλειδομαστοειδή μυ (σαν χορδή) και σπανιότερα διόγκωση της γαστέρας του. Η διόρθωση δεν είναι δυνατή ενεργητικά, ενώ προοδευτικά παρουσιάζεται ασυμμετρία του προσώπου, η οποία οφείλεται στην ημιατροφία του προσώπου στην πάσχουσα πλευρά. Τα βρέφη με ασυμμετρία προσώπου εμφανίζουν μία εικόνα με μικρογναθισμό, επιπεδωμένα ζυγωματικά τόξα, και/η επιπεδωμένο μέτωπο από την πάσχουσα πλευρά συγκριτικά με τη μη προσβεβλημένη.

Αιτιολογία

Αν και υπάρχει ένας συνδυασμός διαφόρων θεωριών, η πραγματική αιτιολογία πρόκλησης του ραιβόκρανου παραμένει αβέβαιη.  Μεταξύ αυτών των θεωριών είναι:

• η θεωρία του τραύματος κατά τη γέννηση στα παιδιά που προβάλλουν με τα ισχία
• η ισχαιμική θεωρία σύμφωνα με την οποία η φλεβική απόφραξη προκαλεί ισχαιμία στο στερνοκλειδομαστοειδή μυ
• η ενδομήτρια λανθασμένη στάση
• η κληρονομική προδιάθεση
• η νευρογενής θεωρία
• η θεωρία της λοίμωξης

Μία από τις τελευταίες προτεινόμενες υποθέσεις ότι η κατάσταση αυτή  θα μπορούσε να είναι η συνέχεια ενός ενδομήτριου ή περιγεννητικού συνδρόμου διαμερίσματος.

Φυσικοθεραπευτική Αντιμετώπιση

Αρχικά, είναι σημαντικό να τονιστεί η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης.

Το Συγγενές Μυϊκό Ραιβόκρανο αντιμετωπίζεται συντηρητικά από εξειδικευμένους Παιδιατρικούς Φυσικοθεραπευτές.

Οι στόχοι της φυσικοθεραπευτικής παρέμβασης σε βρέφη με Συγγενές Μυϊκό Ραιβόκρανο είναι:

• η πρόληψη για την αποφυγή παραμορφώσεων του προσώπου και του κρανίου
• η αποφυγή δευτερογενών αποκλίσεων όπως σκολίωση
• η αποφυγή της μυϊκής ανισορροπίας και των αλλαγών στη στάση του σώματος
• η διευκόλυνση του ενεργητικού και παθητικού εύρους κίνησης της περιοχής του αυχένα
• η κινητοποίηση και ο χειρισμός των μυών της κεφαλής και του λαιμού για να επιτευχθεί η συμμετρία
• η ευθυγράμμιση του κεφαλιού και του λαιμού στη μέση γραμμή σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα, χωρίς επίμονη κλίση της κεφαλής στην εμπλεκόμενη πλευρά

Η εκπαίδευση και η συμβουλευτική των γονέων για την εφαρμογή ενός κατάλληλα προσαρμοσμένου προγράμματος ασκήσεων στο σπίτι είναι επίσης ένα πολύ βασικό κομμάτι της φυσικοθεραπείας που δεν πρέπει να παραλείπεται. Έτσι λοιπόν, οι γονείς εκπαιδεύονται στα εξής παρακάτω:

• να εκτελούν κάποιες ασκήσεις παθητικών διατάσεων στις προσβεβλημένες μυϊκές ομάδες
• να εκτελούν ασκήσεις ενδυνάμωσης του αντίθετου στερνοκλειδομαστοειδούς μυός
• στο πως να χειρίζονται σωστά το παιδί τους όσον αφορά τη σίτιση (π.χ μέσω του θηλασμού όπου θα ενισχυθεί η πιο συμμετρική θέση του κεφαλιού)
• στο πως να μεταφέρουν σωστά το βρέφος τους (π.χ να μεταφέρουν το βρέφος στην αγκαλιά τους με την προσβεβλημένη πλευρά προς τα κάτω , με τα χέρια τους τοποθετημένα μεταξύ του αυτιού και του ώμου του βρέφους, το οποίο θα δώσει μια μικρή διάταση στον προσβεβλημένο μυ)
• στο πως να τοποθετούν το μωρό τους σε σωστές θέσεις για ενθάρρυνση της στάσης της κεφαλής και κορμού στη μέση γραμμή.

Συμπερασματικά , η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση επιτυγχάνει ένα καλό έως άριστο αποτέλεσμα σε περίπου 90% των παιδιών, όταν υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση, ωστόσο μερικά παιδιά θα χρειαστούν χειρουργική επέμβαση για την αύξηση του εύρους κίνησης του προσβεβλημένου μυός.

Αναφορές

1.  Cheng JCY, Tang SP, Chen TMK, Wong MWN, Wong EMC, 2000, The Clinical Presentation and Outcome of Treatment of Congenital Muscular Torticollis in Infants—A Study of 1,086 Cases, Journal of Pediatric Surgery; 35 :1091-1096

2.  Freed SS, Coulter-O'Berry C, 2004, Identification and Treatment of Congenital Muscular Torticollis in Infants, American Academy of Orthotists and prosthetists; 16: 18-23

3.  Kaur S,2020, Congenital Torticollis and its Physiotherapy Management,International Journai of Health Sciences and Research,vol10; Issue 2;February 2020

4.  Öhman A, Nilsson S, Beckung E, 2010, Stretching Treatment for Infants With Congenital Muscular Torticollis: Physiotherapist or Parents? A Randomized Pilot Study, PM R ;2 :1073-9

5.  Amemiya M ,Kikkawa I, Watanabe H, Hoshino Y, 2009, Outcome of treatment for congenital muscular torticollis: a study on ages for treatment, treatment methods and postoperative therapy, Eur J OrthopSurgTraumatol ; 19:303–307